Η κρίση θέλει ηγέτη!

Η κρίση θέλει ηγέτη!

[Άρθρο Χριστόφορου Χριστοφή στην εφημερίδα «Πολίτης», 20/01/2019 αναφορικά με τη δικαστική κρίση]

 

Η κρίση που ξέσπασε στο χώρο της δικαιοσύνης είναι πρωτοφανής. Πρώτη φορά εγκαλούνται ονομαστικά δικαστές και δικηγορικά γραφεία δημόσια για την στάση/αποφάσεις τους σε συγκεκριμένες υποθέσεις και πρώτη φορά αμφισβητείται απευθείας η ανεξαρτησία και αμεροληψία του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

Η δικαιοσύνη έχει τρωθεί ανεπανόρθωτα στα μάτια της κοινής γνώμης και δύσκολα θα επουλωθούν οι πληγές. Έχουν υποχρέωση όμως, όλοι οι πυλώνες της πολιτείας να δουν ποια είναι προβλήματα και να επιλύσουν. Αυτό θα επιτευχθεί με διάλογο όλων των ενδιαφερομένων χωρίς λαϊκισμούς και ισοπεδωτικές προσεγγίσεις.

Από αυτή τη κρίση είναι σημαντικό να αναδείξουμε και να συζητήσουμε τα βασικά θέματα που ανέκυψαν. Τα κύρια, κατά τη γνώμη μου , είναι τα εξής:

1. Υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου του Ανωτάτου Δικαστηρίου ;
2. Χρειάζεται αναθεώρηση το θέμα ασυμβιβάστου δικαστών;
3. Ποιος είναι ο ρόλος των μεγάλων δικηγορικών γραφείων , ποια η σχέση τους με το πολιτικο-οικονομικό κατεστημένο και πως αυτό επηρεάζει τη δικαιοσύνη γενικότερα;

Χωρίς έλεγχο.

Σε ότι αφορά το πρώτο θέμα, δηλαδή ποιος ελέγχει το Ανώτατο Δικαστήριο, είναι προφανές ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν επαρκείς διαδικασίες ελέγχου αλλά ένα αυτοδιοίκητο καθεστώς που είναι προβληματικό. Πέραν από τις τροποποιήσεις που πρέπει να επέλθουν στη σύσταση του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου ούτως ώστε αυτό να εκπροσωπεί όλους τους πυλώνες της δικαιοσύνης, υπάρχει το παράδειγμα του Ανωτάτου Δικαστηρίου (Supreme Court) στην Αγγλία αναφορικά με τα θέματα συμπεριφοράς δικαστών αλλά και διαδικασία παραπόνων. Στην Αγγλία το Ανώτατο Δικαστήριο έχει θεσπίσει λεπτομερή κώδικα συμπεριφοράς των δικαστών που περιλαμβάνει και τα κριτήρια που ισχύουν για το ασυμβίβαστο. Επίσης υπάρχει θεσμοθετημένη διαδικασία για την υποβολή και εξέταση παραπόνων κατά δικαστών. Δεν σημαίνει ότι τα συστήματα που υπάρχουν σε άλλες χώρες είναι τέλεια, όμως μπορούμε να αντλήσουμε παραδείγματα από χώρες που είναι κοντά στο δικό μας σύστημα.

 

Αυτόματη εξαίρεση

Το θέμα του ασυμβιβάστου είναι επίσης κάτι που χρήζει άμεσης αλλαγής ούτως ώστε να υπάρχει πλήρης συμμόρφωση με τα κριτήρια που έθεσε το ΕΔΑΔ στην υπόθεση 63246/10 Nicholas v Cyprus.

Επίσης, δεν θα πρέπει κατά τη γνώμη μου, το βάρος σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αυτές που αφορούν συγγένειες δικαστών, να εναποτίθεται στους δικηγόρους εάν θα φέρουν ένσταση ή όχι. Όπως είναι γνωστό το κριτήριο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι αντικειμενικό και έχει σχέση με το πως θα κατανοήσει ένας τρίτος τη κατάσταση. Και είναι φανερό ότι ο μέσος πολίτης που θα δει ότι κάποιος δικαστής δικάζει μία υπόθεση στην οποία ένας εκ των αντιδίκων εκπροσωπείται από γραφείο στο οποίο εργάζεται το παιδί του, δύσκολα θα πειστεί ότι αυτός ο δικαστής δεν θα έχει προκατάληψη. Συνεπώς θα πρέπει σε κάποιες περιπτώσεις που υπάρχει στενή συγγένεια να υπάρχει αυτόματη εξαίρεση.

Στρέβλωση.

Ένα άλλο ζήτημα που δεν συζητήσαμε αυτές τις ημέρες, αλλά προκύπτει από τις καταγγελίες Νίκου Κληρίδη, είναι ο ρόλος των μεγάλων οικονομικών οργανισμών όπως των τραπεζών και μεγάλων δικηγορικών γραφείων στην λειτουργία της δικαιοσύνης. Μπορεί οι δικηγόροι να θέλουμε (και καλά κάνουμε) ενστικτωδώς να προστατεύσουμε το κύρος της δικαιοσύνης θέτοντας πάντα όρια στο τι λέμε δημόσια, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να κλείνουμε τα μάτια στις διαχρονικές παθογένειες μου μαστίζουν το επάγγελμα. Υπάρχουν για παράδειγμα, ζητήματα που αφορούν μονοπώλια δικηγορικών γραφείων, προνομιακή μεταχείριση τους σε σχέση με μικρά δικηγορικά γραφεία, δύναμη , εξουσία και διασυνδέσεις που εκδηλώνεται με διάφορες μορφές στη καθημερινή λειτουργία των πραγμάτων και εις βάρος των μικρών. Όλα αυτά τα θέματα, επίσης γνωστά, δεν τα αναδεικνύει κανένας ούτε τα θέτει ως προβλήματα ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος. Ενώ είναι πρόδηλο ότι υπάρχει μεγάλη στρέβλωση. Ναι, δεν πρέπει να στοχοποιούμε συναδέλφους που έτυχε ο πατέρας τους να είναι δικαστής ή υπουργός ή εισαγγελέας, αρκετοί από τους οποίους είναι εξαιρετικοί νομικοί, αλλά δεν παύει να τίθεται το ερώτημα: Γιατί τα παιδιά των προαναφερθέντων εργοδοτούνται κατά κανόνα από μεγάλα δικηγορικά γραφεία; Εάν ένα μεγάλο δικηγορικό γραφείο έχει να διαλέξει να εργοδοτήσει δύο εξίσου άξιους δικηγόρους αλλά ο ένας εκ των δύο τυγχάνει να έχει γονέα δικαστή, ποιον από τους δύο θα προτιμήσει;

Θαρραλέες τομές.

Εν κατακλείδι, υπάρχουν ενώπιον μας τεράστιες προκλήσεις. Η δικαιοσύνη έχει σοβαρά χρονίζοντα προβλήματα και χρειάζεται άμεσες λύσεις. Για να εξέλθει της κρίσης πρέπει να γίνουν θαρραλέες τομές. Το όλο εγχείρημα δεν είναι εύκολο. Αν υπάρχει η κατάλληλη ηγεσία που θα οδηγήσει τα πράγματα στη σωστή κατεύθυνση θα φανεί στη πορεία.

Χριστόφορος Χριστοφή

20/01/2019