Διαφθορά, διαπλοκή, πολιτική εξουσία και ΜΜΕ.

Διαφθορά, διαπλοκή, πολιτική εξουσία και ΜΜΕ.

H πρώτη φορά που άκουσα τη φράση «μίζα και ρεμούλα» ήταν στις κασέτες του Χάρυ Κλυνν την δεκαετία του 80. Ο Κλυνν περιέγραφε τότε με γλαφυρό τρόπο τη κατάσταση διαφθοράς και διαπλοκής στην Ελλάδα στη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ μέσα από την εύστοχη σάτιρα του. Ακολούθησε το σκάνδαλο Κοσκωτά και η «Δίκη του Αιώνα» που βλέπαμε ζωντανά από την ΕΡΤ όπου κατηγορούνταν για διαφθορά οι Παπανδρέου, Κουτσόγιωργας, Τσοβόλας και άλλα στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Βεβαίως τότε δεν υποψιαζόμουν ότι τα ίδια και χειρότερα φαινόμενα είχαμε και στο τόπο μας.

Στην συνέχεια, αρχίζοντας την επαγγελματική μου σταδιοδρομία ως δικηγόρος το 1996, δεν άργησα πολύ να αντιληφθώ ότι ζούμε σε ένα κράτος όπου η διαφθορά και η διαπλοκή, όχι μόνο είναι βαθιά ριζωμένες, αλλά είναι στη πρώτη γραμμή κάθε έκφανσης της ζωής μας. Η διαφθορά συνίσταται στις μίζες που δίδονται στους έχοντες εξουσία για να κάνουν τα στραβά μάτια, και η διαπλοκή , κατά κανόνα, αφορά τη σχέση εξάρτησης των ΜΜΕ με τους πολιτικούς και τα κόμματα.

Το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου

Τα πράγματα έγιναν εντελώς ξεκάθαρα με τα όσα ζήσαμε στο σκάνδαλο του Χρηματιστήριου το 1999 που είναι το πρώτο από τα μεγάλα σκάνδαλα της εικοσαετίας. Τότε, θυμίζω, ζήσαμε την αναίμακτη μετατόπιση του πλούτου/οικονομιών της μεσαίας τάξης προς μία νέα κάστα επιχειρηματικής ελίτ που δημιουργήθηκε , τους χρηματιστές, οι οποίοι βρήκαν ως αρωγούς και συνεταίρους, το πολιτικό κατεστημένο της χώρας. Χωρίς τις πλάτες των πολιτικών και των κομμάτων δεν θα ήταν δυνατό το πλιάτσικο που έγινε εκείνα τα χρόνια. Ως νεαρός δικηγόρος έζησα από κοντά το τι σήμαινε διαφθορά. Κλασσικό παράδειγμα ήταν τα λεγόμενα private placements που έδιναν οι εταιρείες που ήθελαν να ενταχθούν στο ΧΑΚ σε πολιτικά πρόσωπα και κόμματα. Αγόραζες μετοχές ψίχουλα και άξιζαν χρυσάφι σε λίγες μέρες λόγω της υπερζήτησης που πλασματικά δημιουργήθηκε από τον λαό. Άλλο παράδειγμα διαπλοκής ήταν η τοποθέτηση πολιτικών προσώπων σε διοικητικά συμβούλια εταιρειών που ήταν υπό ένταξη και η άσκηση πιέσεων για προνομιακή μεταχείριση από τις αρχές του ΧΑΚ.

Από το σκάνδαλο του ΧΑΚ, λοιπόν, καταγράφουμε τα ακόλουθα γεγονότα/συμπεράσματα:

• Υπήρξε ξεκάθαρη εκμετάλλευση από το πολιτικό κατεστημένο της χώρας της άγνοιας/απληστίας του μέσου πολίτη για ίδιο όφελος.

• Παρατηρήθηκε διαπλοκή των περισσότερων ΜΜΕ τα οποία λειτούργησαν ως παπαγαλάκια και συνέβαλαν τα μέγιστα στο να δημιουργηθεί μία πλαστή και παραπλανητική εικόνα για την χρηματιστηριακή αγορά, να διαστρεβλωθεί η πραγματικότητα και να μεγιστοποιηθεί το αναμενόμενο επενδυτικό όφελος στα μάτια του μέσου πολίτη.

• Εκδηλώθηκε η απληστία του μέσου Κύπριου και η μανία του για εύκολο κέρδος.

• Έγινε πέρα από αισθητή η απουσία νομοθετικού πλαισίου αλλά και σκόπιμη καθυστέρηση στη θέσπισή των απαραίτητων νόμων και κανονισμών από πλευράς νομοθετικής εξουσίας.

• Συντάχθηκε πόρισμα από την Βουλή (έκθεση Πουργουρίδη) για το χρηματιστηριακό σκάνδαλο που στάληκε στις Ελληνικές καλένδες.

• Έγιναν περιορισμένες ποινικές διώξεις και εν τέλει τιμωρήθηκαν με φυλάκιση άτομα μετρημένα στα δάκτυλα του ενός χεριού.

Άρχισα από το σκάνδαλο του ΧΑΚ που άρχισε το 1999 για να καταδείξω ότι τα συμπεράσματα πιο πάνω, ισχύουν σε μεγάλο βαθμό και για τα επόμενα σκάνδαλα.

Σκάνδαλα και φούσκες.

Μετά το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου ακολούθησε η φούσκα των ακινήτων, στη συνέχεια η υπερμεγέθυνση του τραπεζικού τομέα και το κούρεμα, η Δρομολαξιά, τα ΣΑΠΑ, η υπόθεση του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα και δεκάδες άλλα σκάνδαλα μικρότερης εμβέλειας.
Για κάποια από αυτά τα οικονομικά σκάνδαλα υπήρξαν διώξεις και καταδίκες και για άλλα όχι.

Αν δούμε λοιπόν τα θέματα διαχρονικά, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι σε κάθε σκάνδαλο το σημείο αφετηρίας είναι η διαφθορά της πολιτικής εξουσίας. Αυτή είναι που υποβοηθάει τους άλλους παίχτες είτε αυτοί είναι τραπεζίτες, επιχειρηματίες και άλλοι.

Η πείρα, επίσης, έχει διδάξει ότι ο μεγαλύτερος εχθρός της διαφθοράς και της διαπλοκής είναι η διαφάνεια και ο έλεγχος. Αναπόσπαστο μέρος της διαφάνειας είναι η δημοσιοποίηση των σκανδάλων και βασικός πυλώνας του του ελέγχου είναι το να υπάρχουν ανεξάρτητοι αξιωματούχοι που να μην υποκύπτουν στις πιέσεις.

Διαφάνεια και ΜΜΕ.

Σε ότι αφορά την διαφάνεια, κομβικός είναι ο ρόλος των ΜΜΕ. Δυστυχώς, παρά το ότι υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, τα ΜΜΕ υστερούν στον ελεγκτικό ρόλο που πρέπει να ασκούν στη πολιτική εξουσία με αποτέλεσμα αυτή να καθίσταται εν πολλοίς, ανεξέλεγκτη. Ενδεικτικό, για παράδειγμα, είναι το ότι είναι πολλές φορές που η κοινωνία αντιδρά μέσω των social media, που δεν είναι ελεγχόμενα, για πολλά θέματα και «επιβάλλει» αλλαγές που διαφορετικά δεν θα ήταν δυνατό.

Ανάγκη για έλεγχο.

Σε ότι αφορά το δεύτερο σκέλος, αυτό του ελέγχου, υπήρξαν τα τελευταία χρόνια ανεξάρτητοι αξιωματούχοι όπως τον γενικό εισαγγελέα και το γενικό ελεγκτή, που έδειξαν ότι θα μπορούσαν να κάνουν την διαφορά σε κάποια θέματα. Έχω την άποψη ότι έγιναν βήματα προς τα εμπρός. Δυστυχώς όμως, σε ζητήματα όπως το κούρεμα, το τραπεζικό σκάνδαλο, τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών και το κλείσιμο του συνεργατισμού, δεν είδαμε τα προσδοκόμενα αποτελέσματα από πλευράς διώξεων. Αναφέρω τη λέξη διώξεων διότι το θέμα της καταδίκης είναι έργο του δικαστηρίου. Υπήρξαν κάποιες διώξεις και καταδίκες όμως είναι ελάχιστες σε σχέση με το μέγεθος των σκανδάλων που έγιναν.

Συμπέρασμα.

Εν ολίγοις είμαστε ακόμα πολύ πίσω. Κυρίως σε θέματα νοοτροπίας και κουλτούρας. Ο τελικός λόγος είναι στα χέρια εμάς των πολιτών οι οποίοι με τη ψήφο μας μπορούμε να επηρεάσουμε ποιοι μας κυβερνούν ψηφίζοντας άτομα που έχουν διάθεση να συγκρουστούν με παγιωμένες καταστάσεις και να αλλάξουν πράγματα. Υπάρχουν τέτοιοι αλλά χρειάζονται ακόμα περισσότεροι.

Χριστόφορος Χριστοφή
Δικηγόρος.
05/01/2020

Άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Πολίτης στις 05.01.2020