Τα πολιτικά κόμματα και η στρεβλή αντίληψη περί Δημοκρατίας.

Τα πολιτικά κόμματα και η στρεβλή αντίληψη περί Δημοκρατίας.

Η πρόταση Σιζόπουλου [1]  για να εξαιρεθούν τα πολιτικά κόμματα από το δικαστικό έλεγχο, φέρνει ξανά στην επιφάνεια τη στρεβλή και αντιδημοκρατική αντίληψη που επικρατεί σε μέρος του πολιτικού συστήματος για το ρόλο και εξουσίες των πολιτικών κομμάτων σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα.

Στη πρόταση Σιζόπουλου πρέπει να προστεθεί και η πρόταση Νόμου του Βουλευτή του ΔΗ.ΣΥ Δημήτρη Δημητρίου [2], ο οποίος καταβάλλει μία προσπάθεια να διασώσει τη κατάσταση, χωρίς όμως κατά τη γνώμη μου, να το επιτυχγάνει. Αντίθετα θα έλεγα.

Σε αυτή τη σύντομη παρέμβαση θα παραθέσω αρχικά το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και πως αυτό αλλάζει με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις και στη συνέχεια θα παραθέσω κάποιες σκέψεις.

Υφιστάμενη ρύθμιση.

Ο σχετικός Νόμος είναι ο Περί Πολιτικών Κομμάτων Νόμος του 2012 (175(Ι)/2012).

Το άρθρο 9 του Νόμου προνοεί τα εξής:

«Εκπροσώπηση πολιτικού κόμματος στο δικαστήριο

1. 9. Κάθε πολιτικό κόμμα δύναται να ενάγει και να ενάγεται στο όνομά του ως ξεχωριστή νομική προσωπικότητα που εκπροσωπεί όλα τα μέλη του.»

Είναι δυνάμει των πιο πάνω προνοιών που οι πολίτες και μέλη των κομμάτων μπορεί να προσφύγουν στα Δικαστήρια για επιζήτηση θεραπειών κατά αποφάσεων πολιτικών κομματών που αφορούν οποιοδήποτε ζήτημα.

Η πρόταση Σιζόπουλου.

Η πρόταση Σιζόπουλου ημερομηνίας 21/10/2021,  εισάγει δύο νέες παραγράφους/ επιφυλάξεις στο άρθρο 9 του Νόμου.

Παραθέτω τροποποιημένο το άρθρο 9 πιο κάτω, αναγράφοντας το κείμενο των τροποποιήσεων Σιζόπουλου με κόκκινο χρώμα .

«Εκπροσώπηση πολιτικού κόμματος στο δικαστήριο

1. 9. Κάθε πολιτικό κόμμα δύναται να ενάγει και να ενάγεται στο όνομά του ως ξεχωριστή νομική προσωπικότητα που εκπροσωπεί όλα τα μέλη του:

Νοείται ότι, πολιτικό κόμμα δύναται να ενάγεται και για τις αποφάσεις των συλλογικών του οργάνων που σχετίζονται με οικονομικής φύσεως ζητήματα:

Νοείται περαιτέρω ότι, πολιτικό κόμμα δεν ενάγεται για αποφάσεις των συλλογικών του οργάνων που αφορούν πολιτική θέση ή για τις διαδικασίες λειτουργίας του.

Ουσιαστικά η πρόταση Νόμου Σιζόπουλου,  σκοπεί στο να εξουδετερώσει το Δικαστικό έλεγχο των κομμάτων σε ότι αφορά τις διαδικασίες λειτουργίας τους.

Η αναφορά που γίνεται στη δεύτερη επιφύλαξη «που αφορούν πολιτική θέση«, προφανώς είναι προπέτασμα καπνού διότι κανένα Δικαστήριο δεν θα ελέγξει την πολιτική θέση οποιουδήποτε πολιτικού κόμματος.  Εκείνο που ενδιαφέρει είναι η δημοκρατική λειτουργία των κομμάτων ως το Σύνταγμα, οι Νόμοι και το Καταστατικό των κομμάτων ορίζουν.

Η τροπολογία Δημητρίου.

Στις 16/03/2022 ο Βουλευτής Δημήτρης Δημητρίου κατέθεσε τροπολογία στη πρόταση Νόμου Σιζόπουλου.

Η προτεινόμενη τροπολογία Δημητρίου καταγράφεται πιο κάτω με μπλέ χρώμα. Με κόκκινο χρώμα παραμένει το κείμενο της πρότασης Νόμου Σιζόπουλου.

«Εκπροσώπηση πολιτικού κόμματος στο δικαστήριο

9.Με επιφύλαξη των διατάξεων του εδαφίου (2)

(1) κάθε πολιτικό κόμμα δύναται να ενάγει και να ενάγεται στο όνομά του ως ξεχωριστή νομική προσωπικότητα που εκπροσωπεί όλα τα μέλη του:

Νοείται ότι, πολιτικό κόμμα δύναται να ενάγεται και για τις αποφάσεις των συλλογικών του οργάνων που σχετίζονται με οικονομικής φύσεως ζητήματα:

Νοείται περαιτέρω ότι, πολιτικό κόμμα δεν ενάγεται για αποφάσεις των συλλογικών του οργάνων που αφορούν πολιτική θέση ή για τις διαδικασίες λειτουργίας του.

(2) Πολιτικό κόμμα δύναται να ενάγει και να ενάγεται για παραβίαση του καταστατικού του, νοουμένου ότι έχει προηγηθεί υποβολή γραπτού παραπόνου στον Έφορο ο οποίος το εξετάζει εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος το οποίο δεν υπερβαίνει τις σαράντα πέντε (45) ημέρες από την ημέρα υποβολής του, ενεργώντας κατ’ αναλογία των διατάξεων του εδαφίου (1) του άρθρου 8, και έχει εκδοθεί αιτιολογημένο πόρισμα.»

Ο Δημητρίου δέχεται κατ αρχάς τη πρόταση Σιζόπουλου ως προς το ότι πρέπει να ρυθμιστεί η δυνατατότητα των Δικαστηρίων να ελέγχουν τα πολιτικά κόμματα. Υιοθετεί επομένως επί της ουσίας τη φιλοσοφία Σιζόπουλου.

Σε δεύτερη φάση,  σκοπεί στο να αφαιρέσει μεν την αυστηρή απαγόρευση Σιζόπουλου για μη έλεγχο των διαδικασιών των κομμάτων από τα Δικαστήρια, εισάγοντας όμως υποχρέωση να καταφεύγει κάποιος πρώτα στον Έφορο [3]. Ο πολίτης πρέπει πρώτα να υποβάλει γραπτό παράπονο στον Έφορο, να περιμένει να εκδοθεί η απόφαση του Εφόρου και μετά να δύναται να καταφύγει στο Δικαστήριο.

Η τροπολογία Δημητρίου δεν διαζώσει την πρόταση Σιζόπουλου, αλλά αντίθετα την χειροτερεύει διότι μπορεί φαινομενικά να μην εξουδετερώνεται ο Δικαστικός έλεγχος των διαδικασιών των πολιτικών κομμάτων, όμως πρακτικά αυτό θα είναι το αποτέλεσμα.

Κάποιες πρώτες σκέψεις παραθέτω πιο κάτω:

Οι αρμοδιότητες του Εφόρου με βάση το Νόμο είναι διοικητικές και οι αποφάσεις του είναι εκτελεστές διοικητικές πράξεις που μπορεί να προσβληθούν με προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο. Το αυτό αναφέρεται ρητά στο άρθρο 8 (β) του Νόμου.

Ο Έφορος δεν έχει καμία αρμοδιότητα ή εξουσία  να αποφασίσει επί ισχυρισμού παραβίασης του καταστατικού οποιουδήποτε κόμματος ούτε μπορεί να αποδώσει θεραπεία.

Οι παραβιάσεις καταστατικού πολιτικού κόμματος (ή οποιουδήπουτε άλλου νομικού προσώπου π.χ. σωματείου ή εταιρείας) εξετάζονται αποκλειστικά από τα Δικαστήρια που έχουν τέτοια εξουσία, τόσο στο επίπεδο διάγνωσης των δικαιωμάτων αλλά και απόδοσης θεραπειών π.χ. ακύρωση αποφάσεων ή έκδοση διαταγμάτων.

Η εισήγηση για προθεσμία 45 ημερών για να αποφασίσει ο Έφορος σημαίνει ότι κάποιο μέλος κόμματος δεν θα μπορεί να καταφύγει στο Δικαστήριο σε επείγουσα βάση και να ζητήσει θεραπεία ενώ στο μεταξύ η όποια απόφαση του πολιτικού κόμματος ή κομματική διεργασία θα έχει ήδη λάβει χώρα.

Γενικά η τροπολογία θα δημιουργήσει σύγχυση.

Δυστυχώς και στις δύο προτάσεις υποβόσκει η κρατούσα αντίληψη ότι τα πολιτικά κόμματα είναι υπεράνω ελέγχου και ειδικά Δικαστικού ελέγχου.

Θεωρώ ότι τέτοιες ενέργειες και προτάσεις Νόμου ελαύνωνται από μία κακώς νοούμενη αντίληψη που επικρατεί στην Κύπρο σε σχέση με την νομιμοφροσύνη προς το κόμμα και την κομματική πειθαρχία. Οι αξιωματούχοι πολιτικών κομμάτων θεωρούν ότι πρέπει να πράξουν το παν για για να περιφρουρήσουν την ανεξαρτησία των κομμάτων τους και προφανώς θεωρούν τα Δικαστήρια ως επεμβασίες σε αυτό.

Θέλω να υπογραμμίσω ότι στην Κύπρο είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις που πολίτες κατέφυγαν εναντίον των κομμάτων τους στα Δικαστήρια. Οι τελευταίες Δικαστικές διαδικασίες στην ΕΔΕΚ είναι εξαίρεση του κανόνα και σε αυτή την περίπτωση υπενθυμίζω ότι τα Δικαστήρια διαδοχικά εξέδωσαν διατάγματα αναστολής των εκλογικών διαδικασιών.

Ελπίζω η Βουλή των Αντιπροσώπων να μην υιοθετήσει τη θέση Σιζόπουλου και Δημητρίου για προφανείς λόγους αν και διατηρώ την άποψη ότι ακόμα και εάν ψηφιστούν αυτές οι πρόνοιες θα ειναι αντισυνταγματικές.

 

[1] Sizopoulos

[2] Demetriou

[3]  Έφορος Τήρησης του Μητρώου Πολιτικών Κομμάτων, που είναι ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών∙