Επιλέγοντας Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου (ΠτΑΔ).

Επιλέγοντας Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου (ΠτΑΔ).

Έχω διαβάσει το άρθρο του αγαπητού συναδέλφου Ευάγγελου Πουργουρίδη στην ιστοσελίδα Kratosdikaiou.com με τίτλο «Επιλέγοντας Αρίστους» ημερομηνίας 22/06/2020.

Στο άρθρο ο συνάδελφος σχολιάζει το διορισμό του νέου Προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου (ΠτΑΔ) από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (ΠτΔ). Ασκεί κριτική στην επιλογή του ΠτΔ,  θεωρώντας ότι αυτή δεν έχει αιτιολογηθεί επαρκώς από τον ίδιο το ΠτΔ και μας υπενθυμίζει ότι ο ίδιος ο κ. Αναστασιάδης είχε παλαιότερα θέσει τον πήχη πολύ ψηλά  αναφέροντας ότι θα διορίζει τους «άριστους των αρίστων».

Ο συνάδελφος στο άρθρο του αρχίζει από την θέση ότι,  ΠτΑΔ πρέπει να διορίζεται πρόσωπο που να είναι «άριστος των αρίστων», άρα πρέπει να προηγείται κάποια αξιολογική διαδικασία από τον ΠτΔ πριν το διορισμό η οποία εν τέλει να είναι (και) προφανής στη κοινή γνώμη.

Θα διαφωνήσω με τον συνάδελφο ως προς το ποιος πρέπει να διορίζεται ΠτΑΔ.

Θεωρώ ότι με βάση τις εξουσίες αλλά και το τρόπο λειτουργίας του ΑΔ ως Σώμα, η ενδεδειγμένη και σοφή οδός για οποιοδήποτε ΠτΔ,  είναι ο διορισμός του αρχαιοτέρου των μελών του ως ΠτΑΔ.

Η θέση του ΠτΑΔ είναι περισσότερο συμβολική. Ο ΠτΑΔ δεν έχει εκτελεστικές αρμοδιότητες, ούτε καν ουσιαστικές. Οι αποφάσεις που αφορούν την δικαστική εξουσία λαμβάνονται από την ολομέλεια του ΑΔ ως Σώμα. Όλοι οι εφέτες είναι ίσοι έναντι αλλήλων και έναντι του ΠτΑΔ. Δεν υπάρχει ιεραρχική σχέση ή σχέση εξουσίας.

Είναι λοιπόν φυσιολογικό να διορίζεται ως επικεφαλής – συντονιστής του Σώματος ο αρχαιότερος των μελών του.

Πρωταρχικά αυτό το πρόσωπο θα έχει την εμπειρία λειτουργίας του Σώματος. Να γνωρίζει τα θέματα που βρίσκονται υπό συζήτηση ή σε εξέλιξη είτε στα Δικαστήρια είτε στην νομοθετική και εκτελεστική εξουσία.

Επιπλέον,  ο αρχαιότερος των μελών,  θα τυγχάνει σεβασμού και αποδοχής από τα υφιστάμενα μέλη του Σώματος αλλά και τα νέο-εισερχόμενα.   Αυτό επιτρέπει στο Σώμα να λειτουργεί, στο βαθμό που είναι δυνατόν, ομαλά και αποδοτικά.

[Λέω «στο βαθμό που είναι δυνατόν» διότι το συγκεκριμένο Σώμα ως εκ της σύνθεσης του, θεωρώ ότι είναι δύσκολο να λάβει αποφάσεις γρήγορα και αποτελεσματικά. Αυτό δεν το γνωρίζω ως γεγονός απλά το εικάζω παρακολουθώντας διαχρονικά το τρόπο και χρόνο που λαμβάνονται διάφορες αποφάσεις. Το ΑΔ αποτελείται από 13 αυτόνομα πρόσωπα που δεν είναι ομάδα, όπως είναι για παράδειγμα το υπουργικό συμβούλιο, που καλούνται να πάρουν αποφάσεις για πολλαπλά ζητήματα που αφορούν την Δικαστική εξουσία χωρίς να υπάρχει κοινό πρόγραμμα ή καν κοινό όραμα εκ των προτέρων.]

Συνεπώς φρονώ ότι ορθά διορίζεται ως ΠτΑΔ ο αρχαιότερος των μελών του.

Εκεί,  που κατά τη γνώμη μου,  υπάρχει σοβαρό θέμα συζήτησης και που είχα την ευκαιρία να αναδείξω παλαιότερα σε άρθρο μου το 2010, είναι στο διορισμό μελών του ΑΔ.

Όπως είναι γνωστό,  η εξουσία του ΠτΔ να διορίζει μέλη του ΑΔ έχει ουσιαστικά εξουδετερωθεί.

Ο εκάστοτε ΠτΔ διορίζει πάντοτε ως εφέτη αυτόν που θα εισηγηθεί το ΑΔ, που είναι πάντα ο αρχαιότερος πρόεδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου. Άρα ο ΠτΔ λειτουργεί ως rubber stamp επικυρώνοντας την επιλογή του ΑΔ. Εξαίρεση υπήρξε η περίπτωση Ράλλη Γαβριηλίδη η οποία ως γνωστό προκάλεσε μίνι κρίση στο Δικαστικό Σώμα την τότε εποχή αφού έσπασε την επετηρίδα.

Είναι ακριβώς σε αυτό το σημείο που εστιάζω το πρόβλημα και την στρέβλωση. Οι παρενέργειες αυτής της πρακτικής, είναι πολλαπλές και είναι αρνητικές. Αναφέρω μερικές.

Το ΑΔ έχει ουσιαστικά μετατραπεί σε κλειστό club. Η είσοδος επιτρέπεται μόνο σε ορισμένης κατηγορίας νομικούς, αυτούς που σταδιοδρομούν στα Επαρχιακά Δικαστήρια και εφόσον καταστούν αρχαιότεροι των υπολοίπων Επαρχιακών Δικαστών.

Αποκλείονται, για παράδειγμα, Δικαστές των ειδικών δικαιοδοσιών. Στο δικό μου μυαλό είναι ακατανόητο γιατί ένας Πρόεδρος Οικογενειακού Δικαστηρίου, ή Πρόεδρος Διοικητικού Δικαστηρίου ή και Δικαστές άλλων ειδικών δικαιοδοσιών, [ και έχουμε αρκετούς εξαίρετους],  να μην έχουν δυνατότητα/προσδοκία να διοριστούν στην θέση του εφέτη; Γιατί να αποκλείονται εκ προοιμίου; Γιατί κτίσαμε αυτό τον ανυπέρβλητο τοίχο;

Γιατί πρέπει σώνει και καλά να είσαι ο αρχαιότερος Πρόεδρος Επαρχιακού Δικαστηρίου – και όχι ο καλύτερος –  για να προταθείς από το ΑΔ στον ΠτΔ και άρα να διοριστείς στο ΑΔ;

Δεν συζητώ το ότι δεν διορίζονται δικηγόροι από την μάχιμη δικηγορία κάτι που θα ήταν στοιχείο δημοκρατίας και θα εμπλούτιζε το Σώμα αφού θα επέτρεπε να προστεθούν εμπειρίες από μία άλλη οπτική της Δικηγορίας. Δυστυχώς το ΑΔ έχει θέσει όρια στην εξέλιξη και αυτοβελτίωση του με αυτό το τρόπο.  Υπάρχουν – κατά τη γνώμη μου-  δεκάδες ικανότατοι συνάδελφοι που θα άφηναν την σφραγίδα τους υπηρετώντας από τη θέση του εφέτη.

Αυτή η πρακτική, λοιπόν, είναι ισοπεδωτική , διχαστική,  αντιστρατεύεται το τι προνοεί το ίδιο το Σύνταγμα και εξουδετερώνει μία κρίσιμη Συνταγματική εξουσία του ΠτΔ.

Εκείνο θα έβλεπα ως βήμα προόδου θα ήταν το ίδιο το ΑΔ να εισηγείται για παράδειγμα 3 υποψηφίους στον ΠτΔ που να περιλαμβάνει και δικηγόρους από την μαχόμενη δικηγορία, και να αφήνεται ο ΠτΔ εάν θέλει να επιλέξει από αυτούς τους 3. Κάτι τέτοιο θα ήταν πιο υγειές, δημοκρατικό, θα έδινε τα σωστά μηνύματα αλλά και  νόημα στην εξουσία του ΠτΔ.

Όσο συνεχίζει η υφιστάμενη κατάσταση πράγματων, κατά τη γνώμη μου, δεν πρόκειται να υπάρξει η πρόοδος και ο εκσυγχρονισμός στην Δικαστική εξουσία, που εμείς που είμαστε εκτός συστήματος, αναμένουμε και προσπαθούμε, με εποικοδομητικό τρόπο, να επιφέρουμε.