Το «σύστημα», ο Κώστας Κληρίδης και η «προίκα» που άφησε.

Το «σύστημα», ο Κώστας Κληρίδης και η «προίκα» που άφησε.

Με αφορμή το εύστοχο άρθρο του Καλλινίκου στον Φιλελεύθερο σήμερα, παραθέτω πιο κάτω και κάποιες δικές μου σκέψεις.

Παίρνει συνήθως κάποια χρόνια άσκησης του επαγγέλματος του δικηγόρου για να καταλάβεις πως στη Κύπρο υπάρχει και λειτουργεί για δεκαετίες ένα σύστημα εξουσίας που έχει τα πλοκάμια του παντού. Ειδικά λόγω επαγγέλματος, καταλαβαίνεις σύντομα ότι υπάρχει «το φαίνεσθαι» για τα μάτια του κόσμου και υπάρχει και το αόρατο, που δεν φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού. Αυτό που γίνεται που δεν φτάνει ούτε στις εφημερίδες και άρα ούτε στην κοινή γνώμη.

Πρόκειται λοιπόν για ένα «σύστημα» αποτελούμενο από διάφορα συμφέροντα, οικονομικά, πολιτικά, συμφέροντα δικηγορικών και λογιστικών οίκων, τραπεζών, χρηματιστών, developers κ.λ.π. τα οποία τις περισσότερες φορές συμπλέουν ή βρίσκουν τρόπο να εξυπηρετούνται χωρίς να συγκρούονται.

Ο ΓΕ έχει κεντρικό ρόλο στο Πολίτευμα μας , αφού καλείται να ελέγξει, να ρυθμίσει αυτό το σύστημα συμφερόντων διασφαλίζοντας, στο μέγιστο βαθμό, το κράτος δίκαιου, την εμπιστοσύνη του πολίτη προς τους θεσμούς, την Δημοκρατία και το δημόσιο συμφέρον. Πρόκειται για εξαιρετικά δύσκολη δουλειά η οποία πρέπει να γίνει μέσα στη κυπριακή κοινωνία, που όπως είναι παραδεκτό, χαρακτηρίζεται από τεράστια διαφθορά και διαπλοκή σε όλα τα επίπεδα. Κρίσιμο χαρακτηριστικό αυτής της θέσης είναι η ανεξαρτησία του θεσμού.

Για να μπορεί ο ΓΕ να παίξει το ρόλο που του τάσσει το Σύνταγμα πρέπει να είναι πλήρως ανεξάρτητος.

Ο Κώστας Κληρίδης ήταν ένα πρόσωπο που, εκ πρώτης όψεως, ήταν αποδεκτός από αυτό το σύστημα. Μπορεί κάποιος να πει ότι ήταν και μέρος του ή ζούσε στις παρυφές του.

Προσωπικά εξεπλάγην όταν διορίστηκε ΓΕ. Όχι από την επιλογή του αλλά από το ότι αποδέχθηκε. Άφησε την σιγουριά, ησυχία, ασφάλεια και αίγλη της Δικαστικής έδρας για να εκτεθεί στην κοινή γνώμη από τη θέση του ΓΕ. Εξεπλάγηκα επίσης διότι δέχθηκε να έχει βοηθό του το Ρίκκο Ερωτοκρίτου – ένα έντονα πολιτικοποιημένο πρόσωπο- κάτι που αποδείκνυε άγνοια ή αφέλεια για το που πήγαινε να μπλέξει.

Ενδεχομένως ο Κληρίδης αρχικά να σύμπλευσε με το σύστημα. Τα πρώτα χρόνια ίσως προσπαθούσε να ιχνηλατήσει τη κατάσταση.

Η σύγκρουση με τον Ρίκκο Ερωτοκρίτου το 2015 που ήταν στην ουσία σύγκρουση με τον Νίκο Αναστασιάδη, έδειξε ότι ο ΓΕ ήταν διατεθειμένος να παίξει τα ρέστα του. Φάνηκε ότι ήταν πρόσωπο που δεν θα δεχόταν περιστολή ή αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας του θεσμού του ΓΕ, κάτι που το σύστημα διακαώς επιθυμεί. Η συγκεκριμένη σύγκρουση δεν είχε προηγούμενο στην Κυπριακή Δημοκρατία και σηματοδότησε την χειραφέτηση του ΓΕ τόσο στα μάτια του κόσμου αλλά και έναντι των άλλων εξουσιών.

Το ίδιο έγινε και το 2019 με τις καταγγελίες του για τη σύγκρουση συμφερόντων δικαστών με τράπεζες και δικηγορικά γραφεία. Και πάλι συγκρούστηκε με το σύστημα με τρόπο που στο παρελθόν θα θεωρούσαμε αδιανόητο. Μάλιστα αυτή τη φορά μίλησε για τη Δικαστική εξουσία από την οποία προερχόταν.

Αυτές οι συγκρούσεις δεν ήταν χωρίς κόστος. Το σύστημα ξέρει να αμύνεται, να επιτίθεται και να ελέγχει καταστάσεις. Ήταν φυσικό επομένως ο Κώστας Κληρίδης να γίνει στόχος και να δεχθεί επιθέσεις που είχαν ως επιδίωξη να τον δολοφονήσουν ως χαρακτήρα, να τον παρουσιάσουν ως ανίκανο, διεφθαρμένο και εν τέλει να τον εξουδετερώσουν.

Σε αυτή την μάχη λέχθηκαν και γράφτηκαν πολλά. Κάποιες επικρίσεις είχαν βάση και ήταν σωστές και άλλες εντελώς αβάσιμες μέχρι και σκόπιμα ψεύτικες. Για παράδειγμα αυτό που γράφεται κατά κόρον ότι «έχασε» όλες τις δίκες για τις τράπεζες παραγνωρίζει το ότι στην Κυπριακή Δημοκρατία τις αποφάσεις τις λαμβάνουν τα Δικαστήρια και όχι οι διάδικοι. Στο βαθμό που αυτή η επίκριση εξυπονοεί ότι οι υποθέσεις χάθηκαν λόγω ανικανότητας του ΓΕ και πάλιν στερείται βάσης για πολλούς λόγους. Απλά να θυμίσω ότι η θεωρία περί αποκλειστικής ευθύνης του Κώστα Κληρίδη για τις υποθέσεις της οικονομίας είχε προταθεί αρχικά από το Ρίκκο Ερωτοκρίτου και στη συνέχεια από το Νίκο Αναστασιάδη ως αντίβαρο για την έρευνα που άρχισε κατά του Ρίκκου Ερωτοκρίτου. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει ευθύνη ο ΓΕ για αυτά τα θέματα. Ο επιμερισμός όμως της ευθύνης πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλα τα δεδομένα και να είναι ισομερής και δίκαιος.

Υπήρξε επομένως, ένας ανελέητος πόλεμος τον οποίο ο Κώστας Κληρίδης έδωσε μόνος του ενάντια στο σύστημα προτάσσοντας την θεσμική ασπίδα που του παρείχε η θέση του ΓΕ χωρίς τη συνδρομή οποιουδήποτε άλλου.

Ερχόμενος τώρα στο ζητούμενο. Εκείνο που με ενδιαφέρει ως πολίτη και αλλά και ως δικηγόρο, είναι η βεβαιότητα ότι ο Κώστας Κληρίδης υπερασπίστηκε την ανεξαρτησία του θεσμού. Αυτό είναι το ύψιστο καθήκον ενός ΓΕ.

Εμένα δεν με ενδιαφέρει αν θα κάνει λάθη ή όχι. Είναι βέβαιο ότι θα κάνει λάθη. Όμως εκείνο που ενδιαφέρει πρώτα και κύρια είναι να λειτουργεί ανεξάρτητα. Ο εκάστοτε ΓΕ πρέπει να περιφρουρεί την ανεξαρτησία του θεσμού που υπηρετεί ως κόρη οφθαλμού.

Πολλοί φίλοι μου υποδεικνύουν λανθασμένες αποφάσεις του Κώστα Κληρίδη για να καταδείξουν ότι κάποια από τα όσα γράφω για τον ίδιο δεν ισχύουν. Εδώ υπάρχει μία σύγχυση διότι ο κόσμος συνήθως κρίνει από προσωπική εμπειρία ή επειδή θίγονται τα στενά συμφέροντα του. Αν το δω και εγώ από στενή προσωπική σκοπιά τότε θα πω ότι ο ΓΕ δεν ήταν καλός διότι σε όλες τις περιπτώσεις που αποτάθηκα για επαγγελματικά ζητήματα στο γραφείο του αυτά απορρίφθηκαν. Λανθασμένα και επιπόλαια λέω εγώ.

Άλλο όμως αυτό, δηλαδή η κρίση επί δεκάδων ζητημάτων που τίθενται καθημερινά υπηρεσιακά, και άλλο το κύρος και η ανεξαρτησία του θεσμού του ΓΕ.

Καταληκτικά θεωρώ ότι ο απερχόμενος ΓΕ έθεσε πολύ ψηλά το πήχη σε ότι αφορά την ανεξαρτησία του θεσμού. Αυτή είναι η πιο σπουδαία παρακαταθήκη που άφησε και η «προίκα» στο νέο ΓΕ και ΒτΓΕ.

Πιστεύω δεν υπάρξει άλλη περίπτωση στο μέλλον.

Εδώ είμαστε βέβαια για να κάνουμε τις συγκρίσεις με τους επόμενους ΓΕ και να κρίνουμε ανάλογα.