Γιατί δεν έγινε τόσα χρόνια η δικαστική μεταρρύθμιση.
Γιατί δεν έγινε τόσα χρόνια η δικαστική μεταρρύθμιση.
Κατά τη διάρκεια των LegalMatters Podcasts, τη περίοδο του lockdown, όταν συζητούσαμε τις ανεπάρκειες και προβλήματα στην Δικαιοσύνη με συναδέλφους, αναφέρθηκα σε ένα γεγονός που προκαλεί τεράστια απορία.
Ενώ στην Κύπρο τρεις ΠτΔ ήταν μάχιμοι δικηγόροι, και άρα είχαν σχέση με τα Δικαστήρια και γνώριζαν πρόσωπα και καταστάσεις, η Δικαστική εξουσία αφέθηκε για δεκαετίες υποστελεχομένη , χωρίς στοιχειώδεις κτιριακές εγκαταστάσεις και χωρίς υποδομές όπως την ηλεκτρονική δικαιοσύνη. Σήμερα δε η κατάσταση είναι απαράδεκτη και έχει χαρακτηριστεί και ως τραγική.
Αυτό το γεγονός είναι από μόνο του μία τεράστια παραδοξότητα. Πως είναι δυνατόν;
Η απάντηση είναι ότι η Δικαιοσύνη ποτέ δεν ήταν ψηλά στις προτεραιότητες οποιασδήποτε κυβέρνησης και οι πυλώνες της Δικαιοσύνης (δικαστές και δικηγόροι) ουδέποτε πίεσαν πραγματικά για να πετύχουν αλλαγές ή να βελτιώσουν τα πράγματα.
Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει αβίαστα αν εξετάσει κάποιος τον πρόσφατο ανασχηματισμό. Και για να προλάβω, η κριτική μου δεν έχει καμία σχέση με το πρόσωπο που επιλέχθηκε ως υπουργός Δικαιοσύνης η οποία είναι καθ’ όλα άξια και ικανότατη συνάδελφος.
Το ζήτημα που θέλω να αναδείξω είναι άλλο.
Ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Ιωνάς Νικολάου εξήγγειλε το μεγαλεπήβολο πρόγραμμα δικαστικής μεταρρύθμισης το 2014. Παρά το ότι σε διάφορες περιπτώσεις του έχω ασκήσει κριτική για πολλά θέματα, έχω γράψει πολλές φορές ότι πρέπει να του πιστωθεί ότι πέτυχε να ολοκληρώσει και να καταθέσει στην Βουλή τα διάφορα Νομοσχέδια για την μεταρρύθμιση αλλά και γιατί εξασφάλισε την σύμφωνη γνώμη του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Θα θυμάστε ακόμα ότι καθυστέρησε την αποχώρηση του πέρσι, μετά την παραίτηση, κατά ένα μήνα περίπου, για να προλάβει να καταθέσει τα Νομοσχέδια, αφού όπως δήλωνε ο ίδιος ήταν πολύ σημαντικό να τεθούν τα πράγματα σε τελική ευθεία. Άρα το θέμα θεωρείτο για την κυβέρνηση σημαντικό που έπρεπε να ολοκληρωθεί. Θυμίζω επίσης ότι ο Νικολάου υπέβαλε παραίτηση μετά την υπόθεση serial killer αναλαμβάνοντας την ευθύνη. Δηλαδή έφυγε σαν αποτέλεσμα άσχετου γεγονότος και όχι κατόπιν ανασχηματισμού από τον ΠτΔ που τον θεωρούσε σημαντικό κρίκο για την υλοποίηση της Δικαστικής μεταρρύθμισης.
Ο νέος υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Σαββίδης πήρε τη σκυτάλη και πολύ σύντομα μετά το διορισμό του, ανέλαβε πρωτοβουλίες για την προώθηση των Νομοσχεδίων, έκανε πολλές συναντήσεις, παρευρέθηκε σε συνεδρίες της επιτροπής Νομικών, ενημέρωσε τους δικηγόρους σε έκτακτη γενική συνέλευση και γενικά ήταν φανερό ότι πήρε το πράγμα πάνω του και ήταν αποφασισμένος να το ολοκληρώσει. Αυτό το καιρό είμαστε στη φάση που συζητιούνται τα Νομοσχέδια στη Βουλή.
Σχετικό είναι επίσης να δούμε ποια είναι η κατάσταση στην Δικαιοσύνη γενικότερα αυτή τη στιγμή.
Τα Δικαστήρια αναγκαστικά λόγω της απουσίας ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και κτιριακής ανεπάρκειας έκλεισαν ένα μήνα, για την ώρα υπολειτουργούν, ο πρόεδρος του ΠΔΣ έχει δηλώσει εδώ και καιρό ότι το σύστημα έχει καταρρεύσει, ενώ ξέσπασε και μια διαφωνία μεταξύ ΠΔΣ και Ανωτάτου Δικαστηρίου με αφορμή τους διορισμούς νέων δικαστών.
Μέσα σε αυτό το κλίμα ποιες ήταν οι πολιτικές επιλογές του ΠτΔ στον πρόσφατο ανασχηματισμό;
Μετά την άρνηση του Ιωνά Νικολάου να δεχθεί το διορισμό του στην θέση του Γενικού Εισαγγελέα, επιλέγεται για αυτή τη θέση ο υπουργός Δικαιοσύνης. Μετακινείται δηλαδή από το υπουργείο Δικαιοσύνης σε μία κρίσιμη, για την δικαστική μεταρρύθμιση, στιγμή και σίγουρα θα χαθεί το μομέντουμ που κατάφερε να δημιουργήσει.
Από την θέση του ΓΕ ο Σαββίδης δεν θα μπορεί να προωθεί τα κυβερνητικά νομοσχέδια. Ενδεχομένως μάλιστα να απαιτηθεί να γνωματεύσει επ’ αυτών για τη συνταγματικότητα τους όταν θα συζητηθούν σε βάθος όλες οι πτυχές τους στην Βουλή.
Ταυτόχρονα, ο ΠτΔ διορίζει ως νέα υπουργό Δικαιοσύνης μία δικηγόρο η οποία έχει μεν μία αξιοζήλευτη επαγγελματική πορεία στο τομέα του corporate όμως δεν έχει καμία σχέση με την υπό εξέλιξη μεταρρύθμιση. Είναι επίσης πολιτικά άπειρη και θα χρειαστεί πολιτικό χρόνο για να ενημερωθεί αλλά και για να καθιερωθεί. Συνομιλητές της για το θέμα θα είναι η Βουλή, το Ανώτατο Δικαστήριο και (ελπίζω) οι δικηγόροι μέσω του ΠΔΣ.
Την ίδια ώρα επίσης αλλάζει και ο Αρχηγός Αστυνομίας μετά την αφυπηρέτηση Μιχαηλίδη.
Άρα στο τομέα Δικαιοσύνη-Αστυνομία διορίζονται δύο νέα πρόσωπα.
Ο ΠτΔ γνωρίζει πολύ καλά τα προβλήματα στη Δικαιοσύνη και ποια είναι η κατάσταση επί του εδάφους. Έχει επίσης δίπλα του τον κυβερνητικό εκπρόσωπο ο οποίος ως πριν λίγους μήνες ήταν μάχιμος δικηγόρος και έχει και αυτός πλήρη εικόνα.
Κατά συνέπεια ποιο είναι το συμπέρασμα από τις επιλογές του ΠτΔ;
Το συμπέρασμα μου είναι ότι η μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη δεν είναι ψηλά στην ατζέντα του ΠτΔ. Μπορεί να περιμένει.
Αν ήταν θέμα, μέσα στα κορυφαία ζητήματα που απασχολούν τον ΠτΔ, το οποίο θα ήθελε να επιλύσει τάχιστα, δεν θα μετακινούσε τον Σαββίδη από το υπουργείο Δικαιοσύνης, θα διόριζε άλλο ΓΕ και θα αξιοποιούσε την Γιολίτη σε άλλο υπουργείο.
Η δικαστική μεταρρύθμιση είναι ένα τεράστιο στοίχημα για την νέα υπουργό. Ελπίζω να καταφέρει σε σύντομο χρονικό διάστημα να ενημερωθεί και να προωθήσει αποτελεσματικά θέματα. Αναγνωρίζω ότι δεν είναι εύκολο. Ζωτικής σημασίας είναι επίσης να υλοποιηθεί η ad-hoc e-Justice από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.